april

29 april 2017, Lauwersmeergebied

“Zo vrij als een vogel,” heet de appgroep waar de vier hoofdrolspelers van vandaag in figureren. Hoewel de appgroep al een tijdje bestaat zijn we voor het eerst met z’n vieren op pad.

Blauwe lucht en een straffe NW wind. Vertrek 0600 uur. Matthijs van Wieren oppikken in Marsum, Pieter-Jord Hovenga en Harm Dijkstra in Leeuwarden. Zodra de vrije vogels compleet zijn begint het bijhouden van een daglijst. Alle 4 hebben we een goede nacht gedraaid en weinig pretmakers gehad. Al dan niet sarcastisch bedoelt, af en toe waait er een vrij“ frisse” wind door de auto.

Gijzelen
We rijden gelijk naar de Pomp, Lauwersmeergebied, waar de strijd kan beginnen. Op Waarneming.nl is te zien welke soorten we deze dag scoorden. Onderweg gaat, wel dan niet nodig, het raampje regelmatig naar beneden. PJ (Pieter Jord) kan er wel om lachen dat er veel soorten worden gescoord door enkel flarden zang of roepjes die Harm en ik opvangen. De meest opmerkelijke worden genoemd in dit relaas. Bij het uitstappen gelijk een prachtig zingende tuinfluiter. Wandelend naar de kijkheuvel horen we de roep van een grauwe vliegenvanger. Op de kijkheuvel zien we heel even een zeearend vliegen die vervolgens op de hoek van een bosschage gaat zitten. Een sprinkhaanzanger naast de heuvel is stevig gecamoufleerd en wil niet uit zijn dekking komen voor een shot. Alle 4 zijn we bewapend met een camera en mag er geschoten worden. Een snor zit mooi in top maar te ver weg om in de lens te gijzelen. Baardmannetjes (ook vrouwtjes dus) razen vlak voor ons door het riet. Zo vrij als een vogel voelt het als je op deze prachtplek in Friesland staat.

Opzouten
Door het bos teruglopend meent Harm heel ver weg een wielewaal te horen. Helaas kunnen we het niet afmaken maar het blijkt dat er wel degelijk die dag eentje in de Kollumerwaard te zijn gemeld. Toch goed gehoord? In een rietkraag nog een fanatiek zingende blauwborst. En een zwanenman die een vreselijk slecht zin heeft. Hij jacht de hele teringzooi op. Vooral de grauwe ganzen moeten opzouten. Laten we dat nou met hem eens zijn. Die lawaai ganzen zijn vrij irritant en verzieken het mooie lente ochtendorkest met hun gegak.

Dilemma
Tsja en dan hebben we even een dilemma. Of rustig door vogelen langs de bekende plekjes of in een streep doorrijden naar de jachthaven van Lauwersoog en daar het fietspad checken op de draaihals die nu op doortrek is. Dat laatste wordt besloten maar dat is nog niet zo makkelijk als er voortdurend gestopt dient te worden vanwege leuke waarnemingen. Mijn dag is al geslaagd als we vanuit de auto een paartje paapjes voor de lens krijgen bij Vierhuizen. Bij Lauwersoog haven blijkt dat we aan de late kant zijn. Het “normale” volk is wakker en wandelt er al lustig op los al dan niet met hondjes. Geen draaihals te bekennen. Wel een nachtegaal, met een korte strofe. Mijn vogelconcentratie wordt verbroken door een rondvliegende oranjetip. Die vlinder moet natuurlijk op de plaat. Door een sanitaire stop raak ik achterop maar besluit niet achter de boys aan te lopen. Stilstaan en observeren levert een fitis op die nestmateriaal uit de grond trekt. Eens kijken waar dat spul heengaat. Vlak naast een loopsteiger blijkt een nest in aanbouw. Zittend op de steiger vraag ik me af hoe vrij een vogel eigenlijk is.

Tijgerend
Slayer begint in mijn broekzak te spelen. Matthijs en PJ hebben bij de haven een roodstaart. Een zwarte zo blijkt. Kom eraan. Harm komt er ook bij en meldt een overvliegende beflijster. In de jachthaven vinden we de zwarte roodstaart terug. Er komt een meneer aanlopen met een enorme lens … of het lijkt zo want de man zelf is niet veel groter. De mannen moeten hun lachen inhouden als ik op mijn knieën zit en de man naast me komt staan en hem recht in de ogen aan kan kijken. De zwarte roodstaart wordt gekiekt. We moeten bij de auto even op PJ wachten. Als hij zich bij ons aansluit vraagt ie me wat hij voor vogel heeft gefotografeerd. Op het schermpje is een gekraagde roodstaart te zien die zingend op een weerstation van een zeiljacht zit. Is dat mooi. Twee soorten roodstaart zingend bij elkaar. Geweldig. Jaha, je raad het al. We gaan weer terug het terrein op gevolgd door de kleine meneer. De gekraagde roodstaart is 1 van mijn favorieten. En zingt nog mooi ook. Hij zit nog steeds op de windwijzer. Als hij de struiken in duikt volgt er een razend rappe achtervolging op een dame. Verderop horen we er nog eentje zingen. De roodstaart zit op een gegeven moment op de grond te foerageren. Matthijs sluipt al tijgerend als een ware (Jappie) kommando naderbij. Als hij op zijn bestemming is kijkt hij op en blijkt de kleine meneer doodleuk naast hem te zijn gaan staan zonder enige moeite te doen om onopgemerkt te blijven. Lastig om dan niet in lachen uit te barsten. Vervolgens verteld de kleine man dat hij nog niet zo lang met deze hobby bezig is. Er volgt nog een hilarisch moment. De gekraagde roodstaart is uit beeld maar we liggen wel even lekker uit de koude wind in de zon op een zacht bed van mos te posten. “The little man” duurt het te lang en bedenkt een plan. Hij loopt om de bosjes heen en al hij de vogel ziet geeft hij een fluitsignaal. ‘Prima.’ Hij slaagt er inderdaad in om de vogel weer te vinden (wat we al wisten vanwege de zang aan die zijde) en geeft het afgesproken fluitsignaal. We reageren er niet op. Herhaaldelijk begint de kleine man steeds harder te fluiten tot het overgaat in vrij gefrustreerd roepen tot grote pret aan onze zijde.

Hotspots
Daarna rijden we terug om de hotspots te checken die we eerder voorbij reden aan de oostzijde van het Lauwersmeer. We stoppen omdat boven gebied “Achter de zwarten” enkele rovers hoog aankomen zweven. Er zou een zwarte wouw bij kunnen zitten. Er stopt een kleine auto achter ons en raad eens wie eruit stapt? De kleine man. ‘Ik moet gewoon jullie volgen, daar is het te beleven,’ zegt hij. Dat hebben we vaker gehoord. Er blijkt geen wouw tussen te zitten. Wel zien we 17 gierzwaluwen en nog enkele soorten voor de daglijst. Door naar Lauwerszijl. Kijken of de oehoe thuis is. Bij aankomst hoeven we niet te zoeken. Er lopen 2 andere liefhebbers (hoi Dick). Terwijl ik hen vraag waar de uil uithangt zie ik over zijn schouder het enorme dier zitten in een boom op de hoek van een boerderij. ‘Laat maar, zie hem al.’ Middels digiscoping worden er bewijsplaatjes geschoten. Helaas zit de vogel niet vrij.

Paniek
Door naar de Zoutkamperplaat. Hup de auto uit en lekker een stuk wandelen. Heerlijk wat een rust hier. Geen ander volk en niet of nauwelijks andere geluiden naast de zang van b.v. de veldleeuwerik. We komen enkele tapuiten tegen. Harm loopt door. Voor de tweede keer vandaag begint Slayer te spelen in mijn broekzak. Deze keer wacht ik niet tot de drums invallen want Harm heeft iets spannends ontdekt. ‘Rustig in dekking naar me toelopen, er zitten hier allemaal beflijsters,’ meldt hij. ‘Roger.’ Als we gevieren zitten te kijken blijken de dieren onrustig en erg schuw. Er zitten kramsvogels tussen die vrijwel constant alarmeren. Dan blijkt waarom. Er knalt ineens een sperwer met een noodgang tussen de vogels door. Paniek! Alles gaat hoog de bomen in. Wat opvalt is dat de vogels op zo’n manier in de schaduwplekjes van de boom gaan zitten dat ze gewoon verdwijnen. We besluiten om een tijdje te posten tot alles weer in rust is. Op strategische plekjes kiezen we positie. Met militaire handgebaren wordt er op afstand gecommuniceerd als er beflijsters neerstrijken om te foerageren. Matthijs voert weer een Jappie kommando-achtige actie uit om al tijgerend zijn positie in te nemen. Toch slaagt het niet echt om foto’s te maken want als het dreigt goed te gaan komt er plots een havik met een rotgang vlak over de grond aanjakkeren en blijkt andermaal waarom de dieren zo schuchter zijn. Alles weer de bomen in. We voeren een stuk of 20 beflijsters in. Waarschijnlijk onder telling want niet alles is te overzien in het grote gebied. Op de terugweg naar de auto zien we overal tapuiten zitten. Ook een 20-tal. Vlak bij de auto krijgen we een showtje van de daar aanwezige paarden. Ze gaan badderen in een poeltje. Wat een prachtig gezicht. Het gaat gepaard met soms woeste bewegingen. Bij de auto nemen we eerst de groepsfoto en is PJ zo vrij om even de schoentjes uit te doen om de gemaakte foto’s te checken.

Knalrood
Bliksem, het is al 1500 uur. Als een speer naar Lauwersooghaven voor het traditionele visje en koud biertje. Het plaatsje op het terras is waarschijnlijk nog vrij omdat het uit de wind in de zon is. Daar gaan we zitten en kunnen de kleren uit. Heerlijk wat een warmte. Alle 4 met knalrode koppen. Ondanks de grote hoeveelheid vitamine D die we opvangen is Matthijs negatief over zijn lekkerbekje en wordt het nog erger als hij mijn kibbeling in de smiezen krijgt. Het niet-zo-lekkerbekje aan de kant en er wordt kibbeling besteld.

Zielig
In de Bantpolder zien we een broedende kievit die totaal over de zeik gaat als er een grauwe gans met zijn pullen aankomt waggelen. Het paartje kievit heeft het niet staan op die grote platpoten en gaan vol in de aanval. De pullen kruipen onder moederkloek. Naast ons stoppen fietsers om het tafereel gade te slaan. Als ik de mevrouw hoor zeggen dat ze het zielig vindt dat die kieviten proberen om een ganzenpul te pakken kan ik het niet laten om het juiste verhaal te vertellen. De Ezumakeeg. wordt nog bezocht maar levert niet gek veel meer op. Tijdens de terugreis zien we nog een boomvalk met prooi vliegen en komt de daglijst op 98 soorten. Terugkijkend op deze fantastische vogeldag realiseer ik me dat de vogels niet echt vrij zijn. Lees het maar terug. Smoordruk hebben ze het. Een instinct die hen oplegt om plichtmatig te werken aan voortplanting en overleving. Levend in een vrij land op een mooie zonnige vrije dag hebben we gekeken naar vogels die eigenlijk nooit vrij zijn.