Reisverslag prijswinnaars ‘Waar is Amalia nu’

Lissabon/Alcochete, 6-10 mei 2016

6 mei
“Het was best heet thuis in de tuin. We waren met waterballonnen aan het spelen toen mem (Kim) ons naar binnenriep om ons klaar te maken voor de reis. Op naar Schiphol!” aldus onze dochter Tosca, de gelukkige winnaar van de prijsvraag dit voorjaar, waarbij voorspeld kon worden wanneer grutto Amalia naar het broedgebied (te Britswert, Friesland) terug zou keren. Vanwege praktische overwegingen, met drie kinderen (Isaac 11, Tosca 10 en Eline 7 jaar) werd het een vliegreis naar Lissabon. Want Portugal ligt net zo goed op de trekroute van de weidevogels. En we zouden tijdens ons verblijf de zoutvelden bij Alcochete bezoeken, een fourageergebied voor vogels, andere kant van de Taag.
De dag voor vertrek liepen we nog in de Friese weilanden. Vanwege de jaarlijkse nestbescherming (o.a. nesten van weidevogels met stokjes markeren) voordat er wordt gemaaid. Deze keer had de boer laten weten het maisland te willen bewerken, dus nog snel in actie en de eieren in ‘verlegschaaltjes’ gedaan. De eerste kievitseieren waren uitgekomen, al hebben niet alle kuikens de koude nachten overleefd. De grutto’s kwamen dit seizoen betrekkelijk laat tot broeden. Hoe zou het Amalia zijn vergaan?

In twee en een half uur vliegen we naar Portugal. Voor de kinderen de eerste keer in een vliegtuig. Eline: “Over zes minuten gaan we opstijgen.” Tosca: “Het was een heel raar gevoel alsof je in een achtbaan zit en dan ineens ben je in de lucht.” Isaac: “Ik vond het best wel spannend, maar het wende langzamerhand. Ik zat bij het raam en had mooi uitzicht.”
In het vliegtuig komt het woord mozaïekbeheer boven. Een term uit de weidevogelbescherming waarbij percelen in fasen (gedeeltelijk) worden bewerkt, om de overlevingskansen te vergroten. Vanuit de lucht worden de weilanden gaandeweg kleiner en eenmaal boven de wolken komt alles in een ander perspectief. Hier is het stil.

We bespreken kort het idee of weidevogels alleen bij Friesland en Nederland horen. De vogeltrek kan helemaal naar Noordwest Afrika gaan. Dus Amalia is maandenlang in het buitenland. Goede omstandigheden daar en op de trekroute geven betere kansen hier.

“Fasten your seatbelts” voor de landing. Weer veilig aan de grond. Mooie gebouwen, andere geuren, veel kleine winkeltjes naast de grote ketens, de kinderen die heel even in verwarring zijn als de plaatjes in de reisboekjes niet direct overeenkomen met wat ze zien. Het miezert een beetje en de straten zijn wat grauw. De avond valt, het wordt bedtijd. Tosca: “We liepen naar het appartement en zagen een zwerver in een prullenbak graaien naar iets te eten. Je kon door de kleding niet zien of het een man of een vrouw was, ik schrok er wel even van”

7 mei
Waar de thermometer in Lissabon begin mei de 30 graden aantikte is het nu bijna de helft kouder. In de stad maar poncho’s en een paraplu gekocht. Het straatbeeld verandert, de halve stad loopt er mee Isaac: “Ik vond de stad verkennen het leukste. Je zag daardoor ook heel goed de verschillen tussen arm en rijk.” Deze dag nog een tour gedaan in de befaamde en volgestouwde tram 28. Oude techniek, maar vast op het spoor door de wirwar van heuvel op en heuvel af, met verrassende doorkijkjes. En de doorbrekende zon! Tosca merkt op dat er haast geen fietsers zijn, weinig honden en katten ook. Hier staan de dichters en schrijvers naast de historische figuren ook hoog op een sokkel. De poncho’s kunnen even uit. Eerst lekker uit eten.

8 mei
Met de lijnbus langs het water. Kim regelt het. Het Oceanário de Lisboa bezocht, waar meer dan 8000 verschillende waterdieren zijn, met name vissen. Isaac: “Je zag er dieren waarvan je het bestaan niet eens wist.”

Bij het naburige stadion staan duizenden jongeren, vooral tienermeisjes te wachten. Shawn Mendes treedt er op. Tosca is enthousiast. Ze is fan en zou best naar zijn concert willen. Als alternatief in het grote, overdekte winkelcentrum bij de Fnac zijn laatste cd gekocht. Ook mooi. In de buurt nog een ritje gemaakt in de kabelbaan die tot dertig meter hoogte gaat. ’s Avonds weer door de stad wandelen, ook om de lekkernijen uit de lokale keuken te proberen. Eline: “We zitten in een restaurant, ik heb Fanta gekozen met friet en mayonaise. Lekker!! mmm.”

9 mei
De dag van Alcochete, met de veerpont over de Taag, in de fado bezongen (door Amalia Rodrigues, ook een Amalia). Eline: “We zijn nog tv aan het kijken, we gaan zo naar de boot.” Op naar de zoutvelden van Salinas do Samouco, vlakbij de 17 km lange brug. De Salinas bestrijken een gebied van 360 hectare aan waterpartijen waar nog handmatig zout wordt gewonnen. José die o.a. Betrokken is bij dit project haalt ons op. Tosca wordt door hem gefeliciteerd. Zijn collega Andre geeft ons uitleg over het gebied.

In het vroege voorjaar is het er veel drukker met vogels op doorreis, ook grutto’s dan. We wandelen de 5 km route met geleende verrekijkers. Isaac: “Verschillende vogels gezien, zoals de steltkluut, de zwart-gestaarte grutto, visdief en de flamingo. Ik had nog nooit zulke flamingo’s gezien en ze waren heel mooi.” Eén steltkluut -een prachtig zwart-witte vogel met lange rode poten- is een nieuwe waarneming. Hij jaagt op een kraai. Ergens een vertrouwd beeld. Deze moet eieren hebben vlak bij de waterkant. Hier is geen nestbescherming nodig. Het lukt niet goed om de vogels met onze apparatuur op de foto te krijgen, maar het is gezien (met verrekijker ook).

Tegenwoordig is in dit gebied nog maar één zoutbedrijf. Voorheen veel meer, Ook vallen de leegstaande gebouwen in omgeving op, waar de bacalhau (kabeljauw als stokvis) te drogen hing. In de restaurants staat de vis nog veel op het menu. We tellen verder op onze route één grutto. Ze hebben inderdaad een donkere staart. We lopen langs de specifieke Portugese ezels (stom, naam vergeten) en ontdekken een paar zoutheuvels. Geproefd en inderdaad: echt zout! In Alcochete gegeten op aanraden van Andre. Stierenvechten blijkt er nog populair (of is het vergane glorie?). De uitbater blijkt jaren in Utrecht te hebben gewoond. Met de bus terug over de brug, naar de stad.

10 mei
De laatste dag alweer. Te voet doen we de klim omhoog naar het oude kasteel dat boven de stad uittorent. Magnifiek uitzicht. Om alles nog even in ons opnemen,vanuit vogelperspectief. Eigenlijk went het al: het straatbeeld, de eerst onbekende plekken die vertrouwd werden, de indrukwekkende gebouwen, de flarden van taal, de geuren, een gevoel van saudade… Straks vliegen we terug.

Als we de landing voor Schiphol inzetten, vallen de kanalen, de meren, de sloten, en de graslanden op. Begrijpelijk dat bepaalde vogels juist hier naar toe komen om te broeden. Als we met de auto de afsluitdijk over zijn ruiken we het: vers gemaaid gras. Mooie wolken. Terug in Fryslân.

Een paar dagen later weer even langs de weidevogels geweest. Sommige stukken zijn gemaaid, de eerste snee is aan de bult. Ik hoor dat men geprobeerd heeft met trekkers op het maisland te gaan, maar de ondergrond bleek toch nog te nat. Diepe sporen bleven in het perceel achter. Een tegenvaller.

Wij hebben mooi wat ‘op kunnen vetten’ in Portugal. Een potje zout als souvenir mee in de handbagage. En veel goede herinneringen en mooie indrukken. Lissabon was een prima pleisterplaats. Ooit komen we er terug…
Met dank aan Kening fan ‘e Greide, maar vooral dank aan Amalia. Hopelijk tot volgend jaar. Tige tank, obrigado!

Uit naam van Tosca,
heit Remco (tekst) en mem Kim (foto’s), beiden nazorgers van Vogelwacht Marssum e.o.

Meer foto’s op: http://www.kingofthemeadows.eu/reisverslag-prijswinnaars-is-amalia-nu/