De ransuilen van Marsum

Beste Marsumers en andere geïnteresseerden,

Er leven uilen in het dorp. Uilen met van die mooie oorpluimen op hun kop. Uilen met van die prachtige oranje ogen die je dromerig kunnen aankijken. De echte oren zitten op ongelijke hoogte van elkaar aan weerzijden van hun kop. Op ongelijke hoogte waardoor ze de afstand van een prooi in het donker kunnen horen en localiseren. Hun ogen zitten net als bij mensen aan de voorzijde van het gezicht zodat ook zij scherpte – diepte kunnen zien. Dit in tegenstelling met b.v. zang- en weidevogels die de ogen aan de zijkant van hun kop hebben.

Ransuilen heten ze. Ransuilen leven onopvallend. Wonderbaarlijk gezicht hoe ze overdag in groepen bij elkaar rusten op zogenaamde roestplaatsen. Dit doen ze tijdens de winterperiode in de buurt van hun broedplaats (standvogel). Soms wel met een 100-tal tegelijk. Je moet goed kijken om de dieren te vinden. Hoe langer je kijkt hoe meer je er ontdekt. Als de bladeren vallen kiezen ze voor groenblijvende bomen of struiken in de buurt zoals coniferen of dennenbomen. Goed beschut. Zodra er gevaar dreigt, bijvoorbeeld een mens die komt buurten, zie je ze ineens grote ogen opzetten en maken ze zich smal door het verenpak dicht tegen zich aan te schurken, een boomstam imiterend. Onder de veren gaat een verbazingwekkend klein lichaam schuil. Een uil bestaat vooral uit veren, zo lijkt het. Hun aanwezigheid wordt verraden door de vele uitwerpselen en braakballen onder de roestbomen. Zodra de schemering invalt gaan de uilen op jacht.

De ransuil staat op de rode lijst. Landelijke ontwikkelingen laten dalingen zien. Maar dat is in Friesland niet duidelijk de laatste jaren. De uilen kunnen teren op de nasleep van een flinke muizenpiek in Friesland. Ransuilen hebben een 1-zijdig menu. Muizen, muizen en nog eens muizen met een enkele uitschieter naar vogeltjes als er weinig muizen voor handen zijn. Vorig najaar telde ik zo’n 23 uilen op het plantsoen bij de Kleine Tramstraat. Ook in de buorren een flinke groep. Ze zitten wat verspreid maar kan als 1 roestplaats gezien worden.

De afgelopen winter werden in heel Friesland 1846 uilen geteld. Dat was het hoogste aantal in de afgelopen 8 jaar. De aantallen in Marsum varieerden in die periode van 6 in 2007-2008, 7, 6, 8, 12, 6, 6, en de laatste winter (2014-2015): 23! De voedselsamenstelling was deze winter: 97,8% Veldmuis en 2,2% Bosmuis (bron: Harry Wijnandts)

Zoals gezegd leven ransuilen onopvallend. Ook hun roep is zwijgzaam. Het geluid van uitgevlogen jongen (takkelingen) daarentegen kunnen je de stuipen op het lijf jagen. Rauwe kreten en ijselijk geschreeuw. Het is al even lastig om hun nestplaats te ontdekken. Ze bouwen zelf geen nest maar nemen, net als boom- en torenvalken, het over van kraaien en eksters. Eén van de reden dat de ransuil achteruit gaat is schaarste van oude ekster- en kraaiennesten. Ook de toename van de havik kan hier aan bijdragen. De havik vertoont zich (nog) niet in een stad of dorp. Slim om je te verstoppen waar je vijand niet durft te komen.

In Marsum werden bij het voetbalveld 2 eksternesten overgenomen waarvan 1 nest maar 1 jong opleverde en de ander 3 jongen. Een nest bevat doorgaans 3 à 4 eieren. Tijdens een aanhoudende voorjaarsstorm zijn er waarschijnlijk eieren of jongen gesneuveld. Tijdens de laatste (zomer) storm zijn 2 jongen bij Frieda van der Veer in de Vogelopvang beland. In een goed muizenjaar is er soms een tweede broedsel. Daar zullen deze takkelingen van zijn geweest aangezien maart – april hun reguliere broedperiode is. Een kleine schatting brengt me op zo’n 6 à 8 broedgevallen in Marsum het afgelopen seizoen maar dat ook meer zijn. We gaan het beleven wanneer de roestplaatsen weer worden geteld. Mijn bezoek op 10 augustus leverde nu al 13 exemplaren op en op 13 augustus 16 exemplaren. Het is nog lang geen winter dus dat is best wel vroeg. Een voorbode?

Steeds meer Marsumers ontdekken de uilen en vinden het leuk om ze te bekijken. Doe dat voorzichtig, niet te lang en zonder lawaai te maken om verstoring te voorkomen. De dieren zijn gesteld op rust. Het is machtig mooi en een eer dat deze prachtdieren in Marsum zitten. Dat moeten we ook zo houden!!

Vriendelijke groet,

Meino Zondervan namens Vogelwacht Marssum e.o.