Dauwtrapwandeling O.B.S. de Pôlle, Marsum.

Een dode bunzing, een dode kerkuil, nest met eitjes van de pimpelmees, braakballen, wijngaardslak, bootsmannetje. Een greep aan onderwerpen die de kinderen van groep 7 en 8 van O.B.S. de Pôlle in Marsum voor de kiezen krijgen tijdens de Dauwtrapwandeling. Namens Vogelwacht Marssum e.o. mag ik deze 2 jaarlijkse wandeling weer gidsen.

De voorbereiding verliep ditmaal wat rommelig maar uiteindelijk kwam het allemaal weer op zijn pootjes terecht. De beide te bezoeken boeren zijn op de hoogte gebracht. De ontbijtboodschappen zijn door collega vogelwachter Sjoerd gedaan. De ontbijtmoeders zijn geregeld. Het materiaal van NME-Centrum Damwoude om waterbeestjes te vangen is opgehaald. De polsstokken zijn door diverse meewerkende mensen te leen aangeboden. De eigengemaakte zoekkaarten van de te verwachten vogels zijn gedrukt.

Veldmateriaal
Omdat Sjoerd onverwacht toch bij zijn baas moest aantreden kon hij ditmaal niet mee op pad. Ook mede-bestuurslid Pieter-Jord Hovenga kon niet onder de verplichtingen van zijn werkgever uit. Dinsdagavond moet het veldmateriaal naar de locaties worden gebracht. Aangezien ik die avond een cursus heb besluit ik om nog een uurtje op te nemen van het werk zodat ik in de namiddag het spul kan klaar zetten. Excursietas inpakken … Ready to go!

Dikke Dolly
Om 06.00 uur worden de kinderen en juf Hester verwacht op het schoolplein. Er wordt gestart met een potje voetbal incl. ondergetekende terwijl we op de laatste vroege vogel wachten. Dat blijkt traditiegetrouw Remco te zijn. Na een introductiepraatje en het uitdelen van de zoekkaarten gaan we op pad. Eerst via de Buoren. De ransuil zit niet op zijn roestplaats. Aan de braakballen en strontresten te zien komt hij hier vaker. Gister zag ik hem nog zitten pal naast een houtduif op zijn nest. Dikke Dolly zit overigens wel op haar nest. Er wordt een dode merel gevonden. Bernd toont het dier zonder kop. Waarschijnlijk ten prooi gevallen aan een sperwer of kat. Leuke soorten als putter en zanglijster worden aangekruist op de zoekkaart.

Vreemdgaan
We gaan via de schoolstraat richting haven. We zien spreeuwen op het dak vlakbij een nest met roepende jongen. Er zijn verbaasde gezichten bij het horen van het verhaal hoe goed spreeuwen geluiden als buizerd, kievit of een claxon imiteren. Via de haven richting Poptaslot. Meerkoet, vink huismus, witte kwikstaart en de winterkoning met zijn knoeperharde zang komen o.a. op de kaart. Hoe het kan dat bomen in Nederland scheef staan richting het oosten wordt duidelijk gemaakt. Evenals het waarom er mos aan de westzijde van bomen groeit. ‘Luister, jongens en meisjes’. ‘Die mooie heldere zang, dat is de zwartkop’. Aankruisen maar weer. “Mag je wel in de tuin van het Poptaslot komen’, wordt me gevraagd. ‘Jazeker, er is toestemming’. Midden in de boomgaard laat ik een nestje met eitjes van de pimpelmees zien van vorig jaar. Terwijl ik een sterk verhaal vertel over het vreemdgaan van koolmees vrouwtjes ziet Hidde een pimpelmees vlak boven ons hoofd verdwijnen in een holle tak. In de buurt van het speciale boomkruiper nestkast horen we het diertje riedelen. Bernd is een bekende van onze Vogelwacht en weet van een vorige keer dat ik had verteld over de hier voorkomende wijngaardslak. Een vorige sloteigenaar heeft de slakken hier vanuit Frankrijk eens uitgezet. Dat geeft aanleiding tot een verhaaltje over slakken en biotoop(=leefomgeving) vervalsing. We gaan de tuin weer uit. Een vinkenman zit vlak bij ons in het zonnetje en laat zijn zang incl. vinkenslag horen.

Majestueus
‘Jo, kijk hier eens’, roept Remco. Hij heeft waterhoentjes ontdekt. Op het moment dat we komen kijken voeren de dieren een paring uit. Is dat treffen. We lopen langs een oude boom vol met klimop. Hier huizen vele kauwtjes die hun kroest groot brengen. Een groenling meldt zich. Een blauwe reiger scharrelt zijn kostje bij elkaar in de voortuin van het slot. Pal voor 1 van de oudste en majestueuze kastanjebomen van Nederland. Enkele kids zijn vooruitgelopen en staan bij het kaatsveld te kijken bij een waterhoen die op het nest zit. We lopen langs het café. We steken een klein stukje in tussen de tuin van mevr. Kolf en de familie van Houten. Stilte graag en luisteren. Een zwartkop zit haast op onze kop. Knalhard klinkt de heldere zang. Jonge vogels zijn te horen maar we kunnen ze niet vinden nu de begroeiing in deze tijd van het jaar al behoorlijk dicht trekt. Hoog in een boom op een kale tak zit een klein grauw vogeltje. Het diertje komt naar beneden en geeft een showtje weg. ‘Opletten jongens en meisjes’. ‘Het vogeltje gaat zo meteen een rondje vliegen en land na het snappen van een mig weer op dezelfde plaats als waar het vandaan kwam’. Dit nauwelijks gezegd hebbende en daar gaat ie. Een grauwe vliegenvanger. De kinderen moeten lachen om de naam. En dat vind ik dan wel weer grappig. Zo gewoon voor een ingeburgerde vogelaar zo apart als je de naam voor het eerst hoort. Persoonlijk hoogtepuntje voor mij vandaag want het is de eerste van het jaar voor mij plus vorig jaar heb ik ze gemist in Marsum. Dus 2 klappen in 1 keer. De miggesnapper wordt ingevoerd via de app obs-mapp van www.waarneming.nl.

Penetrante stank
Tijd om het dorp te verlaten. Via het fietspad stoppen we bij het eerste weiland van bevriende boer Haaije van der Meulen en familie. Hier vertel ik een verhaal over predatie van weidevogeleieren. ‘Die foto hebben we ook al van Sjoerd gezien’, krijg ik te horen. Inderdaad heeft Sjoerd een paar weken terug een presentatie op school gegeven over weidevogels gevolgd door een presentatie van Betty Kooistra over de kerkuil. Mijn verhaal gaat iets verder betreffende predatie door marterachtigen. En dan vooral de soorten. ‘Mooi jongens en meisjes, ter illustratie wil ik jullie een dode bunzing laten zien zodat jullie kunnen zien dat het dier ongeveer de afmeting heeft van een huiskat’. ‘Zijn jullie er klaar voor want dit gaat niet alleen om kijken maar ook om ruiken’. De bunzing die een paar dagen geleden dood is gereden haal ik uit een plastic zak. Het spreekwoord, stinken als een mut (=bunzing) gaat nu wel heel erg een eigen leven leiden. Eerst kijken de kinderen er naar . Een doodgraver (=insect) kruipt op het lijk. De penetrante stank dringt door in de neuskes en hupsekee daar deinzen ze terug. Mooi dat vergeten ze niet snel weer.

Zo lief
Maar snel het hek over, het weiland in en naar de sloot om waterbeestjes te vangen. De kinderen maken zelf groepjes van 2 of 3. De netjes, bakjes, loopjes en zoekkaarten worden verdeeld met de opdracht om te kijken hoe waterbeestjes nou eigenlijk ademen. Tsja, die opdracht … komt weinig van helaas. Maar ze zijn wel even lekker actief bezig. Visjes, kikkertjes, bootsmannetje, watervlooien, poelslak, posthoornslak, haftlarven, geel gerande watertorlarve zijn de vangsten. Een kikkertje gaat voorzichtig van hand naar hand. ‘Zo lief’, volgens de dames.

Slimme beesten
Na het schoonmaken en opruimen van het materiaal lopen we door naar de boerderij van Familie van der Meulen. In de ligboxstal lopen de kinderen bij de koeien langs die wachten tot de melkrobot hun verlost van hun uier inhoud. De dieren weten dat als ze door de installatie zijn geweest ze naar buiten mogen. Slimme beesten. Haaije en dochter Hiltje zijn druk met hun werk maar nemen toch alle tijd om ons te woord te staan en een rondleiding te geven. Geweldig! Vooral de kalfjes en de jonge geitjes doen het goed. Haaije en Mieke staan druk te onderhandelen over de aankoop van een kalfje. De koop zou met 10 euro door kunnen gaan maar dan is er wel toestemming nodig van heit Dijkstra. Zal wel lastig worden, denkt Mieke. Het is nu half 9. Chrystel en Froukje zijn vandaag de ontbijtmoeders en hebben alles klaar gezet op deze vroege ochtend. Top! Haaije heeft een zithoek gecreëerd in de schuur waar het ontbijt kan worden genuttigd. Er is meer dan genoeg voor iedereen. Plasgeitenbreiers mogen gebruik maken van de W.C. Dikke prima voor elkaar allemaal. Oh ja, de enige wilde vogel die binnenshuis zingt, de boerenzwaluw, kan ook op de kaart worden aangekruist. Ze vliegen druk boven ons hoofd tijdens het eten.

Ontsnapt
Als we het erf via het fietspad verlaten zien we een meerkoet met 3 jonkies zwemmen. ‘Lelijk zijn ze hé’. ‘Neee, echt niet. ‘Lief zijn ze’, volgens de meisjes. Ook goed. Door naar de boerderij van de familie Aalders. In de schuur huist een kerkuil familie en in het naastgelegen hok staan paarden waar boerenzwaluwen huizen. Die 2 soorten vogels gaan niet samen in een zelfde ruimte en dus is het prima verdeeld zo. Het gaat echter niet erg goed met de kerkuil familie. We vermoeden dat 1 van de ouders dood is gereden en dat de overgebleven ouder de 4 jonge pullen niet genoeg te eten kan geven. Er zijn al 2 pullen sterk vermagerd dood aangetroffen. Uit mijn rugzak haal ik 1 van de overleden, al flink in de veren zittend, jong dier te voorschijn. Mijn verhaal hoeft niet lang te zijn want Betty heeft het nodige hierover op school verteld. Het dode dier maakt wel indruk. Met name op de dames. Hester is vandaag naast juf ook de fotograve en is druk met plaatjes schieten. Achter ons horen we lawaai die mij niet gunstig stemt. Ondanks dat ik had gezegd bij me te blijven zijn de jongens toch al het weiland in gegaan. Ze zijn aan de aandacht ontsnapt door de fotosessie. Simon zit vast. Zijn laars zit vastgezogen in de blubber. Tot daar aan toe maar dat ze op eigen houtje zijn gegaan en weidevogels hebben verstoord, zint me niks. Nadat Hester al een reprimande heeft gegeven knal ik er nog eens overheen dat ik dit beslist niet hebben wil. ‘Bij me blijven en volgen’. De stilte die volgt, zegt genoeg. Jammer dat het even zo moest. Snap het wel hoor. Het valt niet mee om de aandacht zo lang bij het gebodene te houden maar mijn natuurhart maakt een overslag als iets dergelijks gebeurt.

Tandafdrukken
In het weiland strijken we neer in het gras. Zelf loop ik naar een nest van een scholekster met nestbescherming. Op mijn teken lopen er steeds groepjes van 5 naar me toe om het nest te bekijken incl. de aanloopsporen van de oudervogels. In deze hoek heeft een hermelijn of wezel al zo’n 8 nesten van met name de kievit opgeruimd. Tijdens mijn wandeling terug naar de groep vind ik nog meer sporen die niks aan twijfel overlaten . Een kapot kievitsei en eendenei tonen duidelijk de tandafdrukken in de eierschaal. Genoeg educatie nu. Zoals eigenlijk altijd beginnen de kinderen na het ontbijt te vragen om de polsstokken. De tekenen van onrust waren duidelijk genoeg dus door naar de sloot van waterpret. Via een tractorspoor om mogelijke nesten te ontwijken lopen we ernaar toe. Onderweg nog de traditionele groepsfoto maken en dan is het tijd om uit te leven. Alhoewel …

De gekste pirouetjes
Uiteraard mag ik het eerst voordoen. De normale sprong, met 2 benen langs de rechterzijde en de sprong kultsjebreken geheten, met aan elke zijde van de polsstok een been. Daarna de boerenplons. Hiervoor gebruik ik de langste stok die erbij zit. De polsstok bij de top. Een flinke aanloop, een flinke plons en jahoooeee met een ruime boog over de sloot zwieren. Het blijft geweldig leuk werk. Iets dat van een ‘rijke’ jeugdperiode is overgebleven. Ik hoop dat het zo genoemd mag worden want in mijn ogen mist de jeugd iets in deze ‘moderne’ tijd. Niet voor niets voel ik mij geroepen om tripjes als deze te organiseren omdat het niet al te best is gesteld met de natuurkennis van de tegenwoordige jeugd, uitzonderingen daargelaten. Het buiten zijn in het veld met de polsstok op het schouder is schijnbaar niet meer van deze tijd en dat blijkt vandaag andermaal. Een aantal kinderen willen bij voorbaat niet meedoen. Remco is het spreekwoordelijke 1e schaap die de dam oversteekt. Oversteken is een groot woord. De overzijde wordt niet gehaald wat een gejuich van de groepsgenoten oplevert. Vooral de meisjes hebben wat aansporing en coaching nodig. Het blijft toch vreemd dat ze allemaal langs de linkerzijde van de polsstok proberen te springen met de gekste pirouetjes en plonspartijen als gevolg. Uiteindelijk wordt het weer een dolle boel en staan de meeste kinderen in de sloot waar een groepsfoto van wordt gemaakt.

Namens de vogelwacht wil ik langs deze weg alle betrokken mensen bedanken voor hun medewerking. Een bijdrage die het de kinderen van O.B.S. de Pôlle mogelijk maakt om de natuur werkelijk te beleven.

Tekst en foto: Meino Zondervan